БАЛАМАЛЫ ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІ

АЛЬТЕРНАТИВНЫЕ ИСТОЧНИКИ ЭНЕРГИИ

Данекерова Гулсезим Кайратовна

студент, кафедра нефтегазовое дело, Актюбинский региональный университет имени К.Жубанова

РК, г. Актобе

Жарасканова Аружан Жанамановна

студент, кафедра нефтегазовое дело, Актюбинский региональный университет имени К.Жубанова

РК, г. Актобе

АННОТАЦИЯ

Берілген мақалада Қазақстанның жаңартылатын энергия ресурстарын пайдалану және басқа елдердегі жаңартылатын энергия көздерін енгізудің табысты тәжірибесі қарастырылады.

АННОТАЦИЯ

В данной статье речь идет об использовании возобновляемых источников энергии и рассмотрении успешных опытов внедрения возобновляемых источников энергии в других странах.

Кілт сөздер: баламалы энергия көздері, жасыл энергия,қоршаған ортаның ластануы, энергия тиімділігі, жаңартылатын энергетика.

Ключевые слова: альтернативные источники энергии, зеленая энергетика, загрязнение окружающей среды, энергоэффективность, возобновляемые источники энергии.

Ең танымал баламалы энергия – жел, күн және геотермалдық көздерден алынатын энергия.

Жел электрстанциялары

Жасыл экономиканың негізгі қағидаттарының бірі – энергияның жоғары құнын өтеу механизмдерін пайдалану.

Ақмола облысында Ерейментау ауданында индустрияландыру картасы аясында қуаты 45 МВт жел электрстанциясы пайдалануға берілді. Целиноград ауданының Родина ауылында 2013 жылы қуаттылығы 750 кВт·сағат болатын жел энергетикасы қондырғысы іске қосылды.

1 сурет-Жел электрстанциясы, Ерейментауауданы

Су электр станциялары

Қазақстан аумағындағы жел электрстанциялары негізінен елдің солтүстік өңірлерінде орналасқан.

Шүлбі ГЭС – Қазақстандағы Абай облысы, Шүлбі кентінің жанындаЕртіс өзеніндегі су электр станциясы. ГЭС Ертіс каскадына кіреді, оның үшінші, төменгі сатысын құрайды. Қазақстанның ең ірі гидроэлектростанциясы болып табылады.

Шүлбі ГЭС-төмен қысымды арналы су электр станциясы. Электр станциясының белгіленген қуаты- 702 МВт, орташа жобалық жылдық электр энергиясын өндіру- 1660 млн кВт·сағат.

2-сурет. Су электрстанциясы, Шүлбі кенті

Күн электр станциялары

Күн жаңартылады, атмосфераға зиянды шығындар шығармайды және жел қондырғыларынан айырмашылығы шу шығармайды. Бірақ мұнда да кемшіліктер бар. Тағы да, күн энергиясының тәуліктік және маусымдық циклге тәуелділігі және күн электр станциялары үшін үлкен аумақтардың қажеттілігі.

Мұнайлы ауданының Батыр ауылында 36,05 га алаңда күн электр станциясы салынды, жобаның құны - 1,2 млрд. теңге. Қуаты - 2 МВт, бұл жылына 3500 кВт·сағат. Электр станциясының жұмысы үшін 39 қатарға 8000-нан астам күн панельдері орнатылды.

3-сурет. Күн электрстанциясы, Мұнайлы ауданы, Батыр ауылы

«KEGOC» АҚ мәліметінше, күн және жел электр станцияларының жалпы электр энергиясын өндірудегі үлесі 0,4% құрайды. Басқаша айтқанда, баламалы көздер электр энергиясын өндіруде іс жүзінде ешқандай рөл атқармайды, сондықтан оларды дамыту қазіргі таңда маңызды мәселелердің бірі.

Егер, мысалы, 2016 жылы Германиядағы ЖЭК (жаңартылатын энергия көздері) үлесіне қарасақ, ол 32% құрады. Бұл үлкен айырмашылықты сезіну қиын емес. Сонымен қатар, Германияның жаңартылатын энергия туралы заңына сәйкес, 2050 жылға қарай неміс электр энергиясының кем дегенде 80%-ы ЖЭК негізінде өндірілуі керек.

ЖЭК негізінде энергетиканың дамуын модельдеу үшін саланың 2030 жылға дейінгі әртүрлі сценарийлері қаралды. Сценарийлер негізінде құрылуы керек:

1. Елдің энергия теңгеріміне жаңартылатын энергия көздерінің ықтимал үлесін модельдеу, отын және жаңартылатын энергияның жаңа қуаттары үшін энергияның нормаланған құнын бағалау;

2. ЖЭК-те электр энергиясын өндіру өзіндік құнының құрылымын есептеу және отын бағасының өсуін ескере отырып, отын энергетикасы өзіндік құнының өзгеруін салыстырмалы талдау;

3. Екіншілік энергетикалық ресурстарды пайдалана отырып өндірілетін энергияның нормаланған құнын бағалау.

4. Дәстүрлі және баламалы энергетиктердің нормаланған құны мен үлесін көрсететін әр бес жылға жоспар құру.

Қорытынды. Бүгінгі таңда Қазақстан баламалы энергия көздерін, сондай-ақ жаңартылатын энергия көздерін дамыту шегінде тұр. Пайдалы қазбаларды пайдалану мөлшерін қаншалықты үнемдеуге немесе азайтуға болатынын уақыт көрсетеді.

Әдебиеттер тізімі:

1. Новиков Ю.В. Экология,қоршаған орта және адам. М., “ФАИР-ПРЕСС”,2003г
2. Кондаков А.М. Альтернативные источники энергии – М.: Прива. 2006 г.