СОЗЫЛМАЛЫ ТУБУЛОИНТЕРСТИЦИАЛДЫ НЕФРИТ: ТАРАЛУЫ, ҚАУІП ФАКТОРЛАРЫ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЖОЛДАРЫ

АННОТАЦИЯ

Медицина мен фармацевтикалық нарықтың дамуы дәрілерді кеңінен қолдануға мүмкіндік беріп, олардың жанама әсерлеріне қатысты мәселелерді өзекті етуде. Соның бірі - созылмалы тубулоинтерстициалды нефрит (ТИН), ол дәрілерді ұзақ және бақылаусыз қолдану салдарынан дамиды. ТИН егде жастағы адамдарда жиі кездеседі, бірақ жастар арасында да, әсіресе стероидты емес қабынуға қарсы препараттарды бақылаусыз қолдану нәтижесінде, таралуда. Қазақстан мен Орта Азияда бұл мәселенің нақты таралуы туралы деректер аз болса да, оның өзектілігі жоғары. Ерте диагностика, дәрілерді дұрыс пайдалану және халық арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу - ТИН-нің алдын алудың басты бағыттары.

Кілт сөздер: тубулоинтерстициалды нефрит, таралу, қауіп факторлары, стероидты емес қабынуға қарсы препараттар, профилактика, емдеу, дұрыс тамақтану.

Созылмалы тубулоинтерстициальды нефрит (ТИН) - бүйрек ұлпасының қабыну ауруы, әдетте Созылмалы тубулоинтерстициальды нефрит (ТИН): таралуы және емдеу

Созылмалы тубулоинтерстициальды нефрит (ТИН) - бұл бүйрек ұлпасының қабыну ауруы, ол көбінесе дәрілерді бақылаусыз қолдану салдарынан дамиды. ТИН-нің нақты таралу көрсеткіштері әртүрлі дереккөздерде толық анықталмаған, алайда бұл мәселе Қазақстан мен Орта Азия елдерінде ерекше өзекті болып табылады. Ауру егде жастағы адамдар арасында жиі кездеседі, бірақ жастар арасында да, әсіресе стероидты емес қабынуға қарсы препараттарды бақылаусыз қолдану нәтижесінде, ТИН-нің таралуы байқалады.

ТИН-нің таралуына әсер ететін негізгі факторлар - дәрілерді шамадан тыс қолдану, зиянды әдеттер, генетикалық бейімділік және өмір салты. Мысалы, 65 жастан асқан адамдар арасында ТИН таралу көрсеткіші 2,4%-ды құрайды. Генетикалық бейімділік, дәрілік заттарды бақылаусыз қолдану, темекі шегу, нашақорлық сияқты зиянды әдеттер аурудың дамуына ықпал етеді. Әйелдер арасында анальгетиктерді ұзақ уақыт қолдану да ТИН-нің таралуын арттыруы мүмкін. Генетикалық тұрғыдан кейбір топтардың дәрілік заттарға сезімталдығы жоғары болуы, аурудың ерекшеліктерін түсінуді талап етеді.

Емдеу шараларының басты мақсаты - ТИН-нің негізгі себептерін анықтап, оларды жою. Егер ауру дәрілік заттардан туындаса, дәрілерді қабылдауды тоқтату немесе қауіпсіз баламалармен алмастыру қажет. Науқастың жағдайын жақсарту үшін қабынуға қарсы терапия, қан қысымын тұрақтандыруға арналған антигипертензивті дәрілер және диуретиктер қолданылуы мүмкін. Сонымен қатар, аутоиммундық бұзылыстар анықталған жағдайда, иммуносупрессивті препараттарды пайдалану маңызды. Ауыр жағдайларда гемодиализ немесе бүйрек трансплантациясы қажет болуы мүмкін, бұл да науқастардың өмір сапасына айтарлықтай әсер етеді.

Диетаны түзету де аурудың емделуінде маңызды рөл атқарады. Науқастарға тұзды, ақуызды, калий мен фосфорға бай тағамдарды шектеу ұсынылады. Бұл шаралар бүйректің жұмысын жеңілдетуге және асқынулардың алдын алуға көмектеседі. Сонымен қатар, дәрігерлер ұсынған сұйықтық мөлшерін сақтау да маңызды болып табылады. Зәр мен қан анализдері арқылы бүйрек қызметін үнемі бақылау науқастың жағдайын қадағалауға мүмкіндік береді.

Заманауи диагностика әдістері, оның ішінде зәр мен қан анализдері, ультрадыбыстық зерттеу (УДЗ) және биомаркерлерді зерттеу, ТИН-ді ерте кезеңде анықтауға мүмкіндік береді. Мұндай тәсілдер аурудың клиникалық көріністерін нақтылауға және тиімді емдеу жоспарын құруға жағдай жасайды. Аурудың даму механизмдерін терең түсіну және оның генетикалық ерекшеліктерін зерттеу болашақта емдеу мен алдын алу шараларын жақсартуға ықпал етеді.

ТИН-нің алдын алу үшін дәрілерді тек дәрігер нұсқауымен қолдану, зиянды әдеттерден бас тарту, дұрыс тамақтану және профилактикалық тексерулерден өту қажет. Бүйрек денсаулығын жақсартуға бағытталған ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын күшейту де маңызды. Бұл шаралар аурудың алдын алуда негізгі рөл атқарады. Халық арасында дәрілерді бақылаусыз қолданудың зияны туралы түсіндіру, сондай-ақ, дұрыс өмір салты мен тамақтану бойынша ұсыныстар беру - аурудың алдын алудағы маңызды қадамдар болып табылады.

Болашақта ТИН бойынша зерттеулерді күшейту, диагностика мен емдеудің тиімді әдістерін дамыту және алдын алу шараларын кеңейту қажет. Қоғам мен медицина саласының бірлескен күш-жігері бұл мәселені шешуде шешуші рөл атқарады. Аурудың таралуын азайту үшін ұлттық деңгейде денсаулық сақтау бағдарламаларын дамыту және халыққа қолжетімді диагностика әдістерін енгізу қажет. Бүйрек денсаулығын қорғау мен нығайту - жалпы қоғамның денсаулығын жақсартудың маңызды бөлігі болып табылады.

Сонымен қатар, ТИН туралы ақпараттық-ағартушылық жұмыстарды кеңейту қажет. Бұл шаралар халықты дәрілік заттарды қауіпсіз қолдануға, дұрыс тамақтану және салауатты өмір салтын ұстануға ынталандыруы тиіс. Білім беру бағдарламалары арқылы жастар арасында аурудың алдын алу мәдениетін қалыптастыру маңызды. Медициналық мамандар арасында заманауи емдеу мен алдын алу тәсілдерін насихаттау да маңызды.

Халықаралық ынтымақтастықты дамыту ТИН-ді зерттеу мен емдеуде маңызды рөл атқарады. Жаңа емдеу әдістері мен диагностикалық технологияларды енгізу, халықаралық тәжірибе алмасу және клиникалық зерттеулер жүргізу арқылы бұл мәселені шешуге болады. Аймақтық ерекшеліктерді ескере отырып, ұлттық және халықаралық зерттеулердің нәтижелерін біріктіру маңызды.

ТИН-ге қатысты кешенді тәсілдерді қолдану, соның ішінде аурудың алдын алу, емдеу және науқастарды сауықтыру шараларын жетілдіру, халық денсаулығын жақсартуда маңызды рөл атқарады. Жаңа технологиялар мен ғылыми зерттеулердің нәтижелерін қолдану арқылы ТИН-нің таралуын азайтуға және науқастардың өмір сапасын арттыруға мүмкіндік бар.

Созылмалы тубулоинтерстициальды нефрит (ТИН) - күрделі ауру, оның алдын алу мен емдеуі үшін кешенді тәсілдер қажет. Дәрілерді бақылаусыз қолдану, зиянды әдеттер мен дұрыс тамақтанбау аурудың дамуына ықпал етеді, сондықтан халықты сауықтыру және дәрілік заттарды дұрыс пайдалану жөнінде ақпараттандыру жұмыстарын күшейту қажет. Жоғарыда аталған шаралар бүйрек денсаулығын қорғап, қоғамның жалпы денсаулығын жақсартуға мүмкіндік береді.

Қолданылған әдебиеттер:

1. Российское нефрологическое общество. Современные подходы к диагностике и лечению хронического тубулоинтерстициального нефрита // Нефрология. 2020. №6. Б. 20-25.
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі. Созылмалы бүйрек ауруларын ерте анықтау және алдын алу жөніндегі нұсқаулықтар. Астана, 2022.
3. Черкашина Н.В., Воробьёв Ю.П. Профилактика хронических заболеваний почек: роль медицины и общества // Вестник здравоохранения. 2021. №3. Б. 130-133.
4. Гребенюк А.А., Кокоулина О.П. Влияние лекарственных препаратов на почечные ткани: экспериментальные данные // Российский журнал экспериментальной медицины. 2019. Т. 24, №5. Б. 32-37.