Статья опубликована в рамках: CCIX Международной научно-практической конференции «Научное сообщество студентов: МЕЖДИСЦИПЛИНАРНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ» (Россия, г. Новосибирск, 27 марта 2025 г.)

Наука: Медицина

Секция: Фармацевтические науки

Скачать книгу(-и): Сборник статей конференции

Библиографическое описание:

Балабекова С.С. ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ӨНДІРІСТЕР ҮШІН СУМЕН ЖАБДЫҚТАУ ЖӘНЕ КӘРІЗ ЖҮЙЕЛЕРІН ЖОБАЛАУДЫ АВТОМАТТАНДЫРУ // Научное сообщество студентов: МЕЖДИСЦИПЛИНАРНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ: сб. ст. по мат. CCIX междунар. студ. науч.-практ. конф. № 6(208). URL: https://sibac.info/archive/meghdis/6(208).pdf (дата обращения: 30.04.2025)

Проголосовать за статью

Конференция завершена

Эта статья набрала 0 голосов

Дипломы участников

У данной статьи нет
дипломов

ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ӨНДІРІСТЕР ҮШІН СУМЕН ЖАБДЫҚТАУ ЖӘНЕ КӘРІЗ ЖҮЙЕЛЕРІН ЖОБАЛАУДЫ АВТОМАТТАНДЫРУ

Балабекова Сымбат Сабитқызы

4 курс студенті, Фармацевтикалық өндіріс технолгиясы, С.Д. Асфендияров атындағы ұлттық медицина университеті,

Қазақстан, Алматы

Баракова Алия Шаризатқызы

научный руководитель,

ғылыми жетекші, жаратылыстану ғылымдарының магистрі, Фармация мектебі, С.Д. Асфендияров атындағы ұлттық медицина университеті,

Қазақстан, Алматы

АННОТАЦИЯ

Бұл мақалада фармацевтикалық өндірісті жобалауда сумен жабдықтау және кәріз жүйелерін автоматтандыру жүйесін жобалау жолдары айтылады. Жобалаудан бұрын өндіріске қойылатын стандарттар мен талаптарына зерттеу жүргізіп, ережелері бойынша сараптау жүргізілді. Ғимараттың әр түрлі бөлмелеріне қойылатын су қысымының мәніне салыстырулар мен талдаулар жасалды. Сонымен қатар автоматтандыруды іске асыратын компьютерлік бағдарламаларға шолу жасалып, ұтымды бағдарлама таңдалып алынды. Нәтижесінде фармацевтикалық өндірісті жобалауда таза өнім алу үшін талап етілетін нормаларды ескере отырып, сапалы өнім алуды қадағалау болып табылады

Кілт сөздер: өндіріс, стандарттар, су қысымы, компьютерлік бағдарлама.

Негізгі бөлігі.

Фармацевтикалық өндірісте жоғары сапалы дәрі-дәрмектер мен өнімдерді шығару үшін тек қана ауа тазалығы мен желдету жүйелерінің тиімділігі маңызды емес, сонымен қатар сумен жабдықтау және кәріз жүйелерінің жобалануына ерекше назар аударылуы қажет. Сумен жабдықтау мен кәріз жүйелері фармацевтикалық өндірістің барлық процестеріне тікелей әсер етеді, әсіресе өндірістік және санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау үшін.

Сумен жабдықтау және кәріз жүйелерінің маңызы сумен жабдықтау және кәріз жүйелері фармацевтикалық өндірістің үздіксіз және тиімді жұмыс істеуі үшін маңызды компоненттер болып табылады. Өндірісте қолданылатын су, оның сапасы мен мөлшері, сондай-ақ тазарту және қайта қолдану жүйелері дәрі-дәрмектердің сапасын қамтамасыз ету үшін қажетті шарттар болып табылады. Кәріз жүйесі өндіріс қалдықтарын қауіпсіз түрде тазартуға және шығаруға жауапты.

Фармацевтикалық өндірісте сумен жабдықтау мен кәріз жүйелеріне қатысты қойылатын талаптар:

Су сапасы: Сумен жабдықтау жүйелері таза, зиянды микроорганизмдерден, химиялық қосылыстардан және басқа ластаушы заттардан таза су болуы тиіс.
Энергия тиімділігі: Сумен жабдықтау мен кәріз жүйелерінің энергия тұтынуы ең төмен деңгейде болуы тиіс.
Экологиялық талаптар: Кәріз жүйелері өндіріс қалдықтарын экологиялық қауіпсіз әдіспен өңдеу мен тазартуды қамтамасыз етуі керек.
Санитариялық-гигиеналық талаптар: Өндірістің санитарлық жағдайы мен қызметкерлердің денсаулығы үшін сумен жабдықтау мен кәріз жүйелері әрдайым таза және жұмыс істеп тұруы қажет.

Сумен жабдықтау және кәріз жүйелерін жобалауды автоматтандыру

Сумен жабдықтау және кәріз жүйелерінің жобалауының автоматтандырылуы жоғары дәлдікті есептеулерді жүргізу, жүйелерді жобалаудағы қателіктерді болдырмау, жобалау уақытын қысқарту және құрылыс шығындарын азайту үшін өте маңызды. Қазіргі заманғы бағдарламалық қамтамасыз ету құралдары жобалау процесін тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік береді.

Автоматтандырылған жобалау жүйелері арқылы инженерлер мен жобалаушылар келесі міндеттерді орындай алады:

Есептеулердің дәлдігі: Су және ағынды сулардың көлемін, қысымын, ағымының жылдамдығын және басқа да параметрлерді нақты есептеу.
Моделдеу және оптимизация: Су жүйесінің тиімділігін арттыру үшін жобаны модельдеу. Бұл энергия үнемдеу мүмкіндіктерін, су шығынының азаюын және жүйенің жұмысын оңтайландыруды қамтамасыз етеді.
Қалдықтарды басқару: Кәріз жүйелерінің жұмысын модельдеу, ағынды суларды тазарту жүйелерінің параметрлерін бақылау.
Нормативтік талаптарға сәйкестік: Жобалау кезінде барлық халықаралық стандарттар мен экологиялық талаптарға сәйкестікті қамтамасыз ету.
Техникалық сипаттамалардың толықтығы: Барлық қажетті құрылыс және техникалық деректердің толықтығын қамтамасыз ету.

1-кесте.

Өндірістегі су қысымына қойылатын талаптар

	Аймақтар	Нормалық көрметкіш
1	Жалпы су қысымы	Әдетте су қысымы 2-6 атмосфера аралығында болуы тиіс. Бұл мәндер су жүйесінің тиімді жұмысын қамтамасыз ету үшін орнатылады.
2	Өндірістік аймақтарда	Су қысымы 3-4 атмосфера арасында болуы керек
3	Санитариялық өңдеу аймақтарында	Су қысымы жоғары болуы тиіс, көбінесе 4-6 атмосфера аралығында.
4	Таза (Clean room) аймақтары үшін	Су қысымы тұрақты әрі қажетті деңгейде болу керек, бұл стандарттарға сәйкес жобаланады
5	Құбырлар мен желілердегі қысым	Құбырлардың диаметрі мен ұзындығына байланысты су қысымы өзгеруі мүмкін, сондықтан жүйе қысымын бақылау және реттеу үшін арнайы жабдықтар (мысалы, сорғылар мен қысым реттегіштер) қолданылуы керек.

2-кесте.

Сумен жабдықтау және кәріз жүйелерін жобалауда қолданылатын бірнеше заманауи бағдарламалық құралдарға талдау

№	Бағдарлама	Қызметі
1	AutoCAD Civil 3D	Бұл бағдарламалық қамтамасыз ету құрылыс инженерлері үшін жерді өңдеу, су тасқынын басқару, сумен жабдықтау және кәріз жүйелерін жобалауға арналған. AutoCAD Civil 3D бағдарламасы үш өлшемді моделдеу және желілердің тиімділігін тексеру үшін өте ыңғайлы.
2	EPANET	EPANET — су желілерін модельдеуге арналған ашық бағдарламалық қамтамасыз ету. Бұл бағдарлама арқылы су жүйелерінің жұмысын модельдеуге, түрлі параметрлерді тексеруге және ағындардың дұрыс бөлінуін бақылауға болады. EPANET әсіресе су қысымы мен су көлемінің үйлесімділігін анықтауға пайдалы
	AFT Fathom:	AFT Fathom бағдарламасы сұйық ағындарын есептеу және гидравликалық жүйелерді оңтайландыру үшін пайдаланылады. Ол су және кәріз жүйелерінің тиімділігін есептеуге арналған арнайы құралдар ұсынады.
3	Bentley WaterCAD	Bentley WaterCAD — бұл сумен жабдықтау және су жүйелерін модельдеуге арналған толыққанды бағдарламалық жүйе. Ол су ағындарын, қысымын және басқа да параметрлерін оңай есептеуге мүмкіндік береді.
4	SewerCAD	SewerCAD — кәріз жүйелерін жобалауға арналған бағдарлама. Ол ағынды суларды басқаруды, қалдықтарды тазарту жүйелерінің жұмысын оңтайландыруды және тиімділігін бақылауды қамтамасыз етеді.

Автоматтандырудың артықшылықтары

Сумен жабдықтау және кәріз жүйелерін автоматтандыру бірнеше артықшылықтарды ұсынады:

Жоғары дәлдік: Жобалау кезеңінде барлық параметрлерді дұрыс есептеу арқылы жобалау қателіктері азаяды, бұл жүйенің тиімділігі мен қауіпсіздігін арттырады.
Уақыт үнемдеу: Автоматтандырылған есептеулер мен модельдеу жобалау процесін тездетеді, бұл өндірісті уақытында іске қосуға мүмкіндік береді.
Энергия үнемдеу: Бағдарламалар су және ағынды сулардың ағындарын оңтайландырып, энергия шығындарын азайтуға мүмкіндік береді.
Техникалық сәйкестік: Барлық жүйелер халықаралық стандарттарға сәйкес жобаланады, бұл экологиялық қауіпсіздік пен санитарлық талаптарды сақтауға көмектеседі.
Кемшіліктерді болдырмау: Жүйенің жұмысындағы мүмкін болатын ақауларды алдын ала анықтау арқылы жобалаудың тиімділігі мен қауіпсіздігі артады.

ISO стандарттары

Фармацевтикалық өндірістегі су жүйелеріне қатысты бірнеше ISO стандарттары бар:

ISO 14644-1: Бұл стандарт таза бөлмелер мен байланысты контролденген орталар бойынша ауаның тазалығы мен микроорганизмдердің санын бақылауға арналған. Су жүйесінің құрамындағы микроорганизмдер таза бөлмелерде санитариялық талаптарға сәйкес болуы қажет.
ISO 9001: Су жүйелері сапа менеджменті жүйесінің бір бөлігі ретінде жобаланып, жұмыс істейді. Су жүйелерінің құрылымы мен қызметі ISO 9001 стандарттарына сәйкес келуі тиіс.
ISO 14001: Экологиялық менеджмент жүйесіне қатысты, су жүйелерінің экологиялық қауіпсіздігін және ресурстарды тиімді пайдалануды қамтамасыз ету үшін қолданылатын стандарт.

Фармацевтикалық өндірісте су жиі қолданылатын дәрілік қалыптардың түрлері әртүрлі және олардың сапасы мен қасиеттері жоғары талаптарға сәйкес болуы керек. Су дәрілік препараттардың өндірілуінде маңызды рөл атқарады, әсіресе еріткіш, еріту немесе қоспа ретінде қолданылатын жағдайда. Суды жиі қолданылатын дәрілік қалыптардың түрлері:

3-кесте.

Фармацевтикалық өндірісте су жиі қолданылатын дәрілік қалыптардың түрлері

Ерітінділер (Solutions)	Инъекциялық ерітінділер: Құрамында БФИ мен еріткіш (су) бар. Мысалы, инъекциялық ерітінділер немесе инфузиялық сұйықтықтар.	Ішуге арналған ерітінділер: Олар сұйық формада болады және су құрамында дайындалады.	Көз тамшылары: Бұл сұйық дәрілік қалыптар құрамында су болып табылады және олар көбінесе көзді емдеу үшін қолданылады
Суспензиялар (Suspensions)	Ішуге арналған суспензиялар: Су еріткіш ретінде қолданылады, қатты заттың бөлшектері суспензияланып тұрады.	Инъекциялық суспензиялар: Суспензиялардың бұл түрі су мен қатты белсенді ингредиенттерден тұрады және инъекцияға арналған.	-
Эмульсиялар (Emulsions)	Ішуге арналған эмульсиялар: Бұл түрдегі эмульсияларда су мен май араласқан қоспалар болады.	Дерматологиялық эмульсиялар: Теріге қолданылатын майлы немесе су негізіндегі препараттар.	-
Гельдер мен кремдер (Gels and Creams)	Көзге арналған гельдер: Су негізінде дайындалатын, көзге арналған препараттар.	Теріге арналған кремдер мен жақпамайлар: Су мен майдың қоспасы, мұнда су белсенді компоненттерді ерітеді.	-
Аэрозольдар мен ингаляторлар (Aerosols and Inhalers)	Аэрозольдер мен ингаляторлар да су негізінде дайындалатын дәрілік форма болып табылады, олар тыныс алу жолдарына қолданылатын дәрілерді береді	-	-

Қорытынды

Фармацевтикалық өндірісте су маңызды рөл атқарады, өйткені ол дәрілік заттардың көптеген түрлерін дайындау процесінде негізгі компонент болып табылады. Су ерітінділердің, суспензиялардың, эмульсиялардың, ингаляторлар мен басқа да дәрілік формалардың құрамында қолданылады. Оның сапасы мен тазалығы өндірілетін өнімнің қауіпсіздігі мен тиімділігіне тікелей әсер етеді. Сондықтан, су тек еріткіш немесе қоспа ретінде ғана емес, дәрілік препараттардың сапасын қамтамасыз ететін маңызды элемент ретінде қарастырылады.

Фармацевтикалық өндірісте су түрлерінің әрқайсысы өзіне тән талаптар мен стандарттарға сай болуы қажет. Мысалы, инъекциялық ерітінділер немесе көзге арналған дәрілер үшін су өте жоғары тазалық пен стерильдік талаптарға сәйкес болуы керек. Сонымен қатар, су қолданылатын әртүрлі дәрілік формалардың әрқайсысында оның қолданылу әдісіне байланысты арнайы талаптар бар.

Қазіргі заманғы фармацевтикалық өндірісте су сапасының бақылауы мен оның барлық талаптарға сәйкес болуы өте маңызды. Бұл өндіріс процесін тиімдірек жүргізуге және соңғы өнімнің сапасын сақтауға мүмкіндік береді.

Әдебиеттер тізімі:

Lange, T. Intelligent SCADA Systems / T. Lange // Engineer IT Automation and Technical Control. – 2007. – Р. 26–30.
Smart Water: The Future of water now [Электронный ресурс]. – Режим доступа : https://sensus.com/internet-of-things/smart-water/. – Дата доступа : 15.10.2021.
Автоматизация канализационных очистных сооружений г. Бийска [Электронный ресурс]. – Режим доступа : https://www.bibliofond.ru/view.aspx?id=653827. – Дата доступа : 19.11.2021.
Автоматизация систем водоснабжения // Сантехника. – 2011. – № 4. – С. 10–15.
Автоматизация технологических процессов : учеб. пособие / А. Г. Схиртладзе [и др.]. – М. : ТНТ, 2013. – 524.
Автоматизированные системы диспетчерского управления комплексами водоочистки и водоснабжения // Информатизация и системы управления в промышленности. – 2013. – № 2 (44). – Режим доступа : https://isup.ru/articles/3/4456/. – Дата доступа : 15.02.2020.
Автоматизированные системы управления машиностроительными предприятиями. – М. : Высш. шк., 1981. – 286 с.
Агеев, В. М. Современные направления оптимизации систем водоснабжения / В. М. Агеев // Сантехника. Отопление. Кондиционирование. – 2014. – № 3. – С. 28–34.
Адреса энергосбережения. Инновационные технологии для оптимизации энергопотребления водозаборов Могилева [Электронный ресурс]. – Режим доступа : http://energoeffekt.gov.by/news/news_2020/20200114_new1. – Дата доступа : 10.01.2020.
Алексеев, Е. В. Основы моделирования систем водоснабжения и водоотведения : учеб. пособие / Е. В. Алексеев, В. Б. Викулина, П. Д. Викулин. – М. : Изд-во МГСУ, 2015.