ҒЫЛЫМИ МАҚАЛАНЫ ҚАЛАЙ ЖАЗУ КЕРЕК

HOW TO WRITE A SCIENTIFIC ARTICLE

Nurlailim Koshkimbekova

student, Department of Information Technology, Kokshetau State University named after. Sh. Ualikhanov,

Kazakhstan, Kokshetau

Gulzhamal Kalman

lecturer, master of pedagogical science, Kokshetau State University named after. Sh. Ualikhanov,

Kazakhstan,Kokshetau

АННОТАЦИЯ

Ғылыми мақаланың маңыздылығын бағалау-зерттеудің түпнұсқалығы, оның әдіснамасы, нәтижелері және оларды түсіндіру, сондай-ақ оның ғылыми саланың дамуына қосқан үлесі сияқты бірнеше факторларға байланысты.Мақаланың бар білімге қосқан үлесі неғұрлым көп болса және  зерттеу сапасы неғұрлым жоғары болса, ол ғылыми қоғамдастықта соншалықты маңызды болып саналады.

ABSTRACT

The assessment of the significance of a scientific article depends on several factors, such as the authenticity of the study, its methodology, results and their interpretation, as well as its contribution to the development of the scientific field.The greater the contribution of an article to existing knowledge and the higher the quality of research, the more important it is considered in the scientific community.

Кілт сөздер: әдебиет, тақырып, зерттеу, әдіснама.

Keywords: literature, topic, Research, methodology.

Кіріспе

Ғылыми мақала ғылыми қоғамдастықта білім алмасудың іргелі құралы болып табылады. Оның мақсаты жаңа зерттеу нәтижелерін ұсыну ғана емес, сонымен қатар алдыңғы жұмыстармен байланыс орнату, проблеманы түсінуді кеңейту және осы саладағы одан арғы зерттеулерді қолдау болып табылады. Ғылыми мақала жазу - өз идеяларыңыз бен зерттеу нәтижелеріңізді оқырмандарға қолжетімді болатындай етіп тиімді біріктіруді үйренуді білдіреді.

Дұрыс ресімделген кіріспе үш негізгі компонентті: контекстті, проблеманы және зерттеудің мақсатын қамтуы тиіс. Енгізудің басында автор тақырыптың өзектілігі мен оны зерделеу қажеттілігін көрсете отырып, зерттеудің жалпы контексін ұсынуы тиіс. Содан кейін автор зерттеуді жоспарлап отырған проблеманы нақты тұжырымдап, оның ғылыми қоғамдастық үшін маңыздылығын негіздеген жөн. Соңында, кіріспеде зерттеу мақсатының нақты мазмұны, яғни авторлар өз зерттеулері барысында қол жеткізуге ниетті нәрселер қамтылуы тиіс.

Ғылыми мақала - бұл ғылыми зерттеу нәтижелерін академиялық журналда немесе басқа ғылыми басылымда жариялау нысаны. Ол жүргізілген зерттеудің сипаттамасын, оның әдіснамасын, алынған нәтижелерді, оларды талдау мен түсіндіруді, сондай-ақ қорытындылар мен ұсынымдарды қамтитын жүйелі түрде ресімделген мәтінді білдіреді.

Ғылыми мақаланың мақсаты жаңа білімді ұсыну, белгілі бір проблеманы немесе зерттеу саласын түсінуді кеңейту, сондай-ақ осы саладағы одан әрі зерттеулерді ынталандыру болып табылады. Ол ғылыми қоғамдастықта ғылыми ақпарат пен білім алмасудың маңызды құралы болып табылады.

Ғылыми мақалалар әдетте рецензиялау процесінен өтеді, бұл ретте тиісті саладағы сарапшылар зерттеудің сапасы мен маңыздылығын оны жариялау алдында бағалайды. Мұндай процесс ғылыми жарияланымдардың дұрыстығы мен сапасының жоғары деңгейін қамтамасыз етеді.

Ғылыми мақалалардың түрлері:

Зерттеу мақалалары: Жаңа зерттеу немесе эксперимент нәтижелерін ұсынады.

Шолу мақалалары: Белгілі бір саладағы бар зерттеулерді қорытындылайды және талдайды.

Мета-талдаулар: Жалпы заңдылықтарды анықтау үшін бірнеше зерттеулердің нәтижелерін жинақтайды және талдайды.

Клиникалық есептер: Клиникалық жағдайларды, емдеудің жаңа әдістерін немесе дәрілердің тиімділігін сипаттайды.

Пішім және стиль:

Ғылыми мақалалар анық және нақты тілді пайдалана отырып, ресми түрде жазылуы тиіс.

Дәйексөз және сілтемелер APA, MLA немесе Чикаго сияқты дәйексөз стилінің талаптарына сәйкес жасалуы тиіс.

Мақалалар олар жіберілетін нақты журналдың стандарттары мен талаптарына сәйкес ресімделуі тиіс.

Жариялау және рецензиялау:

Ғылыми мақалалар әдетте рецензиялау процесінен (peer-review) өтеді, оның барысында тиісті саланың сарапшылары зерттеудің сапасы мен маңыздылығын оны жариялау алдында бағалайды.

Редактор мақаланы қабылдағаннан кейін ол ғылыми журналда жарияланады және ғылыми қоғамдастық үшін қолжетімді болады.

Мақсатты аудитория:

Ғылыми мақалалардың авторлары әдетте осы білім саласына мүдделі басқа ғалымдардан, зерттеушілерден және студенттерден тұратын аудиторияға бағдарланады.

Сондықтан ғылыми мақаланың мәтіні тиісті саланың мамандары оны түсінетіндей және бағалай алатындай етіп жазылуы тиіс.

Ғылыми мақаланың маңыздылығы:

Ғылыми мақаланың маңыздылығын бағалау зерттеудің түпнұсқалығы, оның әдіснамасы, нәтижелері және оларды түсіндіру, сондай-ақ оның ғылыми саланың дамуына қосқан үлесі сияқты бірнеше факторларға байланысты.

Мақаланың бар білімге қосқан үлесі неғұрлым көп болса және зерттеу сапасы неғұрлым жоғары болса, ол ғылыми қоғамдастықта соншалықты маңызды болып саналады.

Этика және академиялық адалдық:

Ғылыми мақалалардың авторлары зерттеу нәтижелері туралы есепте адалдық, барлық ақпарат көздерін көрсету және плагиаттан аулақ болу сияқты ғылыми этика қағидаттарын сақтауға тиіс.

Зерттеуді одан әрі пайдалану:

Ғылыми мақалалардың нәтижелері одан әрі зерттеулер, жаңа технологияларды әзірлеу, саясатты әзірлеу немесе практикалық проблемаларды шешу үшін пайдаланылуы мүмкін. Сондықтан зерттеу нәтижелерінің нақты ұсынылуы және осы саладағы басқа ғалымдар мен мамандар үшін қолжетімді болуы маңызды.

Ғылыми мақала жазу - ғалымдар мен зерттеушілер үшін маңызды дағды. Жақсы рәсімделген мақала сіздің зерттеуіңізді қоғамға жеткізуге және дәлелдеріңізді сенімдірек құруға көмектеседі. Ғылыми мақала жазуға көмектесетін бірнеше негізгі қадам:

1. Тақырыпты таңдау және мақсатты тұжырымдау:

Сіз үшін қызықты және зерттеу саласында маңызды тақырыпты таңдаңыз. Сіздің зерттеуіңіздің мақсатын нақты және нақты тұжырымдаңыз.

2. Әдеби шолу:

Сіздің тақырыбыңыз бойынша әдебиетке шолу жасаңыз және осы салада қандай зерттеулер жүргізілгенін сипаттаңыз. Сіздің зерттеуіңіз бар білімді немен толықтыратынын немесе кеңейтетінін көрсетіңіз.

3. Зерттеу әдістері:

Зерттеуде қолданған әдістерді сипаттаңыз. Бұл басқа ғалымдарға сіздің нәтижелеріңізді тексеру үшін экспериментті немесе зерттеуді қайталауға көмектеседі.

4. Нәтижелер:

Сіздің зерттеу нәтижелеріңізді анық және түсінікті түрде ұсыныңыз. Нәтижелеріңізді көрсету үшін графиктерді, кестелерді және басқа көрнекі құралдарды пайдаланыңыз.

5. Талқылау:

Нәтижелеріңізді талдап, оларды алдыңғы зерттеулердің нәтижелерімен салыстырыңыз. Айырмашылықтардың ықтимал себептерін және олардың сіздің зерттеу салаңыз үшін маңыздылығын талқылаңыз.

6. Қорытынды:

Нәтижелеріңіздің негізінде қорытынды жасаңыз және осы саладағы одан әрі зерттеулер үшін ықтимал бағыттарды ұсыныңыз.

7. Сілтемелер:

Мақалаңызда сілтеме жасайтын барлық әдебиет көздерін журналыңыздың талаптарына сәйкес көрсетіңіз.

8. Мақаланы ресімдеу:

Журналдың ережелерінде көрсетілген құрылымға, стилге және пішімдеуге қойылатын талаптарды ескере отырып, ғылыми мақалаларды ресімдеу стандарттарын сақтаңыз.

9. Өңдеу және түзету:

Мақалаңызды жариялауға жіберер алдында оны грамматикалық, стилистикалық және орфографиялық қателерге мұқият тексеріңіз.

10. Жариялауға жіберу:

Мақалаңызды авторларға арналған нұсқауларды орындау арқылы таңдалған журналға жіберуге дайындаңыз.

Ғылыми мақалалардың жанрлары:

Мақсаты мен мазмұнына қарай ғылыми мақалалар түпнұсқа мақалалар, шолу мақалалары, мета-талдаулар, кейс-репорттар, теориялық шолулар және т.б. сияқты әртүрлі жанрларға жатуы мүмкін.

Әрбір жанрдың құрылымы мен мазмұнында өзіндік ерекшеліктері бар және лайықты жанрды таңдау авторлардың мақсаттарына және зерттеу сипатына байланысты.

Стандарттау және ресімдеу:

Ғылыми мақалалар пішімдеуді, дәйексөз салу стилін, мәтіннің қарпі мен өлшемін, сондай-ақ басқа да техникалық детальдарды қамтуы мүмкін ғылыми журналдардың стандарттары мен талаптарына сәйкес келуі тиіс.

Осы талаптарды сақтау мақаланың журналда жариялануы және басқа зерттеушілерге қолжетімді болуы үшін маңызды.

Жариялау және тарату:

Рецензиялау процесінен өткеннен және журнал редакциясы қабылдағаннан кейін ғылыми мақала баспа немесе электрондық түрде жарияланады және кең аудитория үшін қолжетімді болады.

Бұдан басқа, көптеген ғылыми журналдар мақалаларға ашық қол жеткізу мүмкіндігін береді, бұл олардың кеңінен таралуына және пайдаланылуына ықпал етеді.

Индекстеу және дәйексөз келтіру:

Ғылыми мақаланы жариялағаннан кейін оны Web of Science, Scopus, PubMed және басқалары сияқты әртүрлі ғылыми деректер базасы мен дәйексөз индекстерінде индекстеуге болады.

Мақаланы басқа зерттеушілер неғұрлым көп келтірсе, оның ғылыми қоғамдастықта және облыстың дамуына әсері де соншалықты маңызды болады.

Бұл қосымша аспектілер ғылыми мақалаларды жазу және жариялау процесін және олардың ғылыми қоғамдастық үшін маңыздылығын түсінуге көмектеседі. Егер сізде нақты сұрақтар болса немесе осы аспектілердің бірі туралы қосымша ақпарат қажет болса, сұраудан тартынбаңыз.

Қорытынды

Бұл мақалада ғылыми мақаланы жазудың негізгі аспектілері және оның ғылыми қоғамдастықтағы рөлі қаралды. Ғылыми мақалалар білім және зерттеу нәтижелерімен алмасудың негізгі құралы болып табылады, олар ғылымның түрлі салаларында түсінікті кеңейтуге көмектеседі және ғылыми ойлауды дамытуға ықпал етеді.

Ғылыми мақаланың маңызды элементтері оның құрылымы, мазмұны, зерттеу сапасы және оның облыс үшін маңыздылығы болып табылады. Ғылыми мақалалардың авторлары зерттеу нәтижелері туралы есепте адалдық пен дұрыстықты, сондай-ақ этикалық стандарттарды сақтауды қоса алғанда, ғылыми этика қағидаттарын ұстануға тиіс.

Бұдан басқа, ғылыми мақалалар академиялық қоғамдастықта iз қалдырады, одан әрi зерттеулер үшiн негiз болады және медицинаны, технологияларды, бiлiм беру мен мемлекеттiк саясатты қоса алғанда, өмiрдiң әртүрлi салаларында шешiмдер қабылдауға әсер етедi.

Осы факторлар тұрғысында ғылыми мақалалар ғылымның дамуына және жалпы адамзаттың прогресіне ықпал ете отырып, ғылыми процестің маңызды және ажырамас элементі болып қалады.

References:

1. Павел Берестнев. Как писать статьи, не мучаясь. 2018г — 19с.
2. Андрей Парабеллум. 77 секретов копирайтинга. 2013г — 52с.
3. Уильям Зинсер. Как писать хорошо. 2014г — 292с.
4. Денис Каплунов. Бизнес-копирайтинг. Как писать серьезные тексты для серьезных людей.  2014 – 400с.